Steeds meer mensen tonen interesse voor het G-schema dat ik een paar jaar geleden met hulp van een van mijn begeleiders (Tieke) heb gemaakt. Daarom lijkt het me handiger om het gewoon hier te plaatsen zodat meer mensen ermee aan de slag kunnen.
Waarom dit schema?
Het G-schema is een formulier dat je invult om situaties te evalueren. Door mijn autisme (asperger) raak ik snel overprikkeld en vaak overbelast als er in een moment teveel informatie op me af komt. Mijn filters voor prikkelverwerking doen het niet goed waardoor alle soorten data in mijn hersenen verwerkt worden, terwijl je normaal eigenlijk alleen de belangrijke stukjes verwerkt.
Bijvoorbeeld in een winkel moet je zoeken naar de producten die je nodig hebt, rekening houden met andere mensen en betalen bij de kassa. Normaal heeft dat prioriteit, maar bij mij hebben de piepende vriezer, knipperende verlichting, kassa geluiden, radio, al die mensen met gezichten, troep op de vloer, scheef geplakte prijslabels en overvloed aan logo’s en tekst allemaal dezelfde prioriteit. Het wordt dus allemaal simultaan verwerkt alsof het super belangrijk is. Als er dan iets misgaat, ik kan een product niet vinden, dan is dat net een druppel teveel. Dan drop ik alles en vlucht de winkel uit.
Maar wat ging er nou eigenlijk mis? Had ik het kunnen voorkomen? Lag het probleem wel bij mij? Kan ik de oorzaak een volgende keer uit de weg gaan? Heb ik iets gedaan dat juist helpend was, maar werd ondergesneeuwd door alle spanning? Kan ik iets vooraf doen om prikkels niet binnen te krijgen? (tip: headphones!)
Zo’n moment bestaat uit gigantisch veel informatie. Niet alleen van buiten maar ook binnen in jezelf. Je brein en lichaam geven ook continu signalen af. De meeste mensen kunnen maximaal 6-7 dingen tegelijk in het werkgeheugen hebben en zo’n twee dingen bewust verwerken. Bij mij is dat niet anders, maar worden de verwerkingskanalen bezet gehouden door dingen waar je in het moment niets mee kan. Ik moet continu bewust de taken in mijn hoofd bekijken en prioriteit geven. Dat kost enorm veel energie en geeft veel stress als er in korte tijd ook nog eens keuzes moeten worden gemaakt. Het gebeurt dan ook regelmatig dat ik een verkeerde keuze maak, waardoor ik het moment moet afbreken of al mijn energie al op is zodra ik de winkel binnen stap.
Dat is waar dit G-schema mij helpt; door achteraf in stapjes de situatie te analyseren. Eerst het moment terughalen, dan de prikkels ordenen, vervolgens de interne reacties bekijken, om uiteindelijk tot een conclusie te komen.
Ik merk bij mezelf dat ik tijdens het invullen steeds een categorie kan parkeren zodat het even uit mijn hoofd is. Hierdoor ontstaat er ruimte om de andere aspecten van de gebeurtenis opnieuw te bekijken. Alsof je terug in de tijd gaat om dan in slow motion jezelf te observeren. Met elke keer weer boeiende ontdekkingen.
Als ik klaar ben staat de situatie op papier en is mijn hoofd leeg.
Hoe werkt het?
Je begint met wat je weet: de datum van vandaag en die van de situatie. Het zijn tijdsmarkeringen die helpen met omschakelen van nu naar toen.
Dan komt de feitelijke emotieloze Gebeurtenis: wat was de bedoeling, waar, met wie, verwachtingen en wat gebeurde er.
Een laagje dieper komen de sensorische prikkels aan bod. Denk aan wat je zag, geluiden, temperatuur, geuren, smaak, etc. Die worden vaak genegeerd omdat het ‘bij de mens hoort’ terwijl ze een belangrijke signaalfunctie hebben.
Die sensorische informatie gaat naar je brein die daar iets mee moet. Dat levert Gedachten en Gevoel op en is het stadium waarin je persoonlijkheid een rol speelt. Waar dacht je aan, misschien herhalende woorden in je hoofd of herinneringen. Ik heb vaak kleuren of een cijfer in mijn hoofd als de spanning gaat oplopen en als er ruimte komt dan hoor ik vanbinnen muziek met het ritme van de omgeving. Wat voelde je daarbij. Dat kan heel complex zijn met dubbele emoties, boos en opgelucht tegelijk of had je zin om iets te gaan doen. Misschien ook wel combinaties met verschillende intensiteit.
Maar gevoel is meer dan emotie, want er gebeurt ook van alles in je lichaam. Denk aan benauwdheid, buikpijn, vlinders in je buik, spierkramp of een heel energiek gevoel. Wellicht helemaal niet gerelateerd aan de situatie maar het kan alsnog één van de onbewuste stukjes informatie zijn die op dat moment wel in je hoofd zaten. Het kost denkcapaciteit en energie of draagt juist positief bij. Dat is handig om over jezelf te weten.
Dan komt naar mijn mening de meest interessante: Gedrag, want daarmee kan je vrij makkelijk experimenteren. Wat was je reactie? Heb je iets gezegd of gedaan? Of misschien iets juist niet gedaan, ook dat is gedrag.
En de laatste G is die van Gevolg. Wat gebeurde er vervolgens met jou of de situatie toen je er op reageerde? Heeft het positief uitgepakt? Kwam er reactie van anderen? Had het effect op de rest van je dag of zelfs de hele week?
Het sluit af met een conclusie en eventuele vervolgstappen. Hierin vat je de kernpunten samen waarmee je aan de slag kunt gaan of moet leren accepteren of uitstellen voor later. Met wie ga je het oppakken, wanneer. Maar hou het klein; dit is een momentopname, geen begeleidingsplan.
Het G-schema
Tip: print het dubbelzijdig op A4 formaat. Dat is handig om later nog even opnieuw te lezen en schrijven helpt je hersenen met herinneren en verwerken.
Downloads
 |
Het G-schema is een formulier dat je invult om situaties te evalueren. Door achteraf in stapjes de situatie te ordenen en analyseren is het een hulpmiddel om problemen op te lossen of een gebeurtenis te begrijpen. |
Leave a Reply